Jedno z najstarszych pasm górskich w Polsce, położone jest w południowo - wschodniej części kraju, w centrum Wyżyny Kieleckiej. Najwyższym szczytem jest Łysica (612 m n.p.m.) w paśmie Łysogór. Nazwa szczytu wywodzi się od historycznej relikwii Krzyża Świętego, będącej w posiadaniu średniowiecznego opactwa benedyktyńskiego nazywanego także Świętym Krzyżem.
Klasztor stanął według legendy na rozkaz Bolesława Chrobrego w 1006 r., na miejscu dawnej świątyni pogańskiej. Jednak według historyków sztuki najstarsze zabudowania można wiązać dopiero z XII w. W okresie rozwoju opactwa powstają tutaj najstarsze zabytki piśmiennictwa polskiego, Kazania Świętokrzyskie i Pieśni Łysogórskie. Budynek do dzisiaj otacza obwałowanie prawdopodobnie usypane w XI w. wokół świątyni bogów Lelum i Polelum.
Łysiec leży pośrodku Świętokrzyskiego Parku Narodowego, obejmującego część Pasma Klonowskiego, Dolinę Wilkowską i Dębniańską, Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty.
Na grzbietach górskich występują charakterystyczne rumowiska skalne, gołoborza, nadając krajobrazowi specyficznego, księżycowego charakteru, największe znajdują się na Łysej Górze i Łysicy.
Park porastają wspaniałe lasy szmaragdowo zielonej jodły i buków z wielkimi, srebrnymi pniami, w niższych partiach aromatyczne bory sosnowe z domieszką modrzewia i świerka. Znajduje się tutaj licząca 270 lat jodła, wznosząca swoją koronę na 51 m wysokości.
W Muzeum Przyrodniczym na Świętym Krzyżu można obejrzeć minerały i skamieniałości, wystawę poświęconą przyrodzie Gór Świętokrzyskich i ekspozycję o parkach krajobrazowych.
W bezpośrednim sąsiedztwie parku znajduje się wiele wartościowych zabytków architektury - zespół klasztorny bernardynek z otoczonym krużgankami renesansowym wirydarzem z 1633 r., ruiny zamku z XIV w. i gotycki kościół parafialny z ołtarzem z katedry wawelskiej z początku XVI w. w Bodzentynie. Opactwo z XVI w. w Nowej Słupi, romański kościółek w Tarczku z pierwszej połowy XIII w. (kamienna chrzcielnica pochodzi z tego samego okresu), gotycki kościół w Chybicach ufundowany w XIV w. przez Kazimierza Wielkiego oraz kościółek z romańską absydą w Grzegorzowicach.
Krajobraz Gór Świętokrzyskich charakteryzują długie, równoległe pasma o lekko falitej linii, przedzielone szerokimi, malowniczymi dolinami o płaskich dnach. Łysogóry mają zalesione grzbiety, strome stoki z gołoborzami, natomiast Pasmo Chęcińskie z Miedzianką, Górą Zamkową, Pasmem Zelejowej zbudowane jest głównie z wapienia.
Około 15 km od centrum Gór Świętokrzyskich, Kielc, znajdują się dobrze zachowane ruiny zamku w Chęcinie. Jego budowę rozpoczął pod koniec XIII w. biskup krakowski Muskata.
Natomiast Jaskinia Raj, ze wspaniałą szata naciekową, wyrzeźbiona została przez wodę w wapiennej skale. Długość trasy zwiedzania to około 180 m.
