Główna część Irkucka leży na prawym brzegu rzeki Angara, dopływem Jeniseju, wypływającej z jeziora Bajkał. Aby dotrzeć do miasta Angara przepływa przez ogromny obszar południowej części Wyżyny Środkowosyberyjskiej. W środkowym i dolnym biegu tworzy liczne, niezwykle malownicze progi.
Po drugiej stronie rzeki leży dzielnica Glaskows, do której można dotrzeć trzema mostami oraz drogą biegnącą po koronie zapory Zbiornika Irkuckiego.
Miasto jest głównym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym z licznymi muzeami i naukowym, z uniwersytetem założonym w 1918 r. Jako filia Rosyjskiej Akademii Nauk posiada jedyny na Syberii Uniwersytet Języków Obcych, Instytut Badania Skorupy Ziemskiej. W Irkucku znajduje się także Filharmonia, Teatr Opery, teatr Dramatyczny i wiele innych.
Założone jako Irkuckie Zimowisko w 1652 r. prawa miejskie otrzymało 30 lat później, od tego czasu stało się ośrodkiem administracyjno - wojskowym dla kolonizacji Syberii. Od XVII w. stanowiło punkt tranzytowy handlu Rosji z Mongolią a potem także z Chinami.
Od XVIII w. do około 1917 r. Irkuck wraz z pozostałą częścią Syberii stał się miejscem zsyłek więźniów politycznych, w tym wielu Polaków zasłużonych dla rozwoju miasta. To oni wzniecili w 1866 r. powstanie zabajkalskie, którego przywódców szybko stracono na przedmieściu Uszakowka.
Nad panoramą miasta górują kopuły prawosławnej cerkwi Kriestowodwiżeńskiej z XVIII w. i wieża polskiego kościoła, większość zabudowy to drewniane, pięknie zdobione drewniane domy - często mające ponad 100 lat. Najwyższe sięgają zaledwie dwóch pięter. Niestety w trudnych warunkach klimatycznych, przy niewystarczającej konserwacji, znajdują się w tragicznym stanie. Tylko na niektórych można jeszcze podziwiać mistrzowską sztukę syberyjskich budowniczych - rzeźbione gzymsy, zdobione drzwi i koronkowe okiennice pokryte fantazyjnymi ornamentami.
Najwięcej drewnianych domów dawnych, bogatych kupców można zobaczyć przy ulicach Marksa, Timiraziewa, Dzierżyńskiego i Dekabrskich Sobytij. Szczególnie polecany jest Dom Szastina przy ul. Engelsa, uważany za najładniejszy w mieście oraz Muzeum Dekabrystów.
Zimą odbywa się tutaj największy w kraju konkurs rzeźb lodowych.
